Pełnomocnictwo jest instytucją umożliwiającą przekazanie wskazanej przez nas osobie uprawnień do wykonania za nas określonych czynności prawnych. Pełnomocnik może reprezentować nas w sprawach urzędowych, a również przed sądem.
Podstawa prawna pełnomocnictwa
Zagadnienie pełnomocnictwa poruszane jest przez kilka aktów prawnych. Informacje dotyczące tego zagadnienia można odszukać w kodeksie cywilnym, kodeksie postępowania cywilnego, a również w aktach prawnych dotyczących postępowania administracyjnego i podatkowego.
Regulacja pełnomocnictwa w kodeksie cywilnym
Pełnomocnictwo uregulowane jest w artykułach 98-109 kodeksu cywilnego. Są one tym samym najważniejszym źródłem informacji na temat instytucji pełnomocnictwa, gdyż wszelkie inne akty prawne nawiązują w swoich zapisach do instytucji prawnych zawartych w kodeksie cywilnym.
Kto może zostać pełnomocnikiem?
Zgodnie z przepisami zawartymi w kodeksie cywilnym pełnomocnikiem może zostać osoba posiadająca przynajmniej ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Zgodnie z art. 15 kodeksu cywilnego ograniczoną zdolność do czynności prawnych nabywają osoby po ukończeniu 13 roku życia. Co za tym idzie pełnomocnikiem może zostać każda osoba, która ukończyła 13 lat.
Forma pełnomocnictwa
Forma, w jakiej można udzielić pełnomocnictwa określona jest w art. 99 kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego zapisami pełnomocnictwo powinno być przygotowane w szczególnej formie do czynności wymagających takiej formy. Natomiast pełnomocnictwo ogólne musi zostać sporządzone pod rygorem nieważności na piśmie.
Pełnomocnictwo w szczególnej formie wymagane będzie w sytuacji gdy jest ona wymagana dla określonej czynności prawnej. Forma pełnomocnictwa będzie wówczas wynikać z przepisów ustawy. Przykładem takiej czynności jest na przykład przeniesienie własności nieruchomości, dla której wymagany jest akt notarialny, więc pełnomocnictwo do tej czynności również będzie wymagać formy aktu notarialnego.
Forma pełnomocnictwa ogólnego daje umocowanie do podejmowania czynności zwykłego zarządu. Czynnością zwykłego zarządu są wszelkie czynności, które mają na celu utrzymanie rzeczy w dotychczasowym stanie oraz bieżące zarządzanie nią.
Rodzaje pełnomocnictw
Kodeks cywilny wymienia trzy rodzaje pełnomocnictw: ogólne, rodzajowe i szczególne.
Pełnomocnictwo ogólne
Jest udzielane w sytuacji gdy czynności pełnomocnika mają dotyczyć jedynie zwykłego zarządu. Dla ważności takiego pełnomocnictwa wymagane jest udzielenie go na piśmie.
Pełnomocnictwo rodzajowe
Ten rodzaj pełnomocnictwa uprawnia do wykonywania czynności określonego rodzaju, np. do pobierania czynszu z nieruchomości.
Pełnomocnictwo szczególne
Mocodawca może udzielić tego rodzaju pełnomocnictwa do wykonania jednorazowej, konkretnej czynności. Np. sprzedaży dokładnie zdefiniowanej rzeczy.
Pełnomocnictwo procesowe
Od powyższych rodzajów pełnomocnictwa odróżnić należy pełnomocnictwo procesowe. W jego wypadku wyróżnia się dwie formy: pierwszą z nich jest pełnomocnictwo ogólne czyli pełne do prowadzenia określonych spraw. Można wyróżnić również pełnomocnictwo do wykonania określonych czynności procesowych.
Zgodnie z art. 87 k.p.c. pełnomocnikiem procesowym może zostać:
- adwokat, radca prawny lub rzecznik patentowy,
- osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia,
- współuczestnik sporu,
- rodzic, małżonek, rodzeństwo, zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia.
W procesie karnym natomiast wyróżniamy instytucje pełnomocnika i obrońcy.
Pełnomocnika ustanowić może strona inna niż oskarżony. Pełnomocnikiem może zostać wyłącznie adwokat, radca prawny lub radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.
Natomiast pełnomocnika oskarżonego nazywamy obrońcą. Może nim być jedynie radca prawny lub adwokat.