Prowadzenie działalności gospodarczej wiążę się z ryzykiem. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w razie niewypłacalności mogą zdecydować się na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w celu spłaty swoich wierzycieli.
Dowiedz się, kiedy można zgłosić wniosek o upadłość oraz jak przebiega takie postępowanie.
Podstawa prawna upadłości przedsiębiorcy
Instytucję upadłości reguluje ustawa “Prawo upadłościowe i naprawcze” z 28 lutego 2003 roku. Wymienia ona, co stanowi podstawę upadłości, jak wygląda przebieg procesu upadłościowego oraz jakie są jego następstwa.
Przepisy tej ustawy mają zastosowanie względem przedsiębiorców w rozumieniu Kodeksu Cywilnego czyli osób fizycznych, prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej prowadzących we własnym imieniu działalność gospodarczą. Co za tym idzie, z prawa do upadłości przedsiębiorców mogą skorzystać zarówno duże firmy jak i małe jednoosobowe działalności gospodarcze.
Dłużnik – aby upaść – musi spełnić warunek bycia niewypłacalnym, czyli nie wypełniać swoich podstawowych zobowiązań oraz posiadać co najmniej dwóch dłużników.
Gdy takie przesłanki zachodzą, dłużnik zobowiązany jest do wniesienia wniosku o ogłoszenie upadłości. Wówczas sąd przechodzi do rozpatrywania wniosku i musi go oddalić jeżeli majątek dłużnika nie wystarcza nawet na koszty postępowania.
Wniosek o upadłość może zostać zgłoszony przez dłużnika lub któregokolwiek z wierzycieli. Zgłoszenie takiego wniosku jest obowiązkowe dla osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w okresie do 2 tygodni od zaistnienia przesłanek do ogłoszenia upadłości. Za niedopełnienie obowiązku grozi:
- odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia terminowo wniosku
- a w sytuacji gdy niezgłoszenie było zawinione, sąd może orzec zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na 3 do 10 lat, a także zakaz pełnienia funkcji: pełnomocnika lub członka rady nadzorczej w spółkach, spółdzielniach, stowarzyszeniach, etc.
Wniosek może również zostać oddalony w sytuacji gdy wypłacalność nie jest trwała tzn. nie trwa dłużej niż 3 miesiące oraz suma niezrealizowanych zobowiązań nie przekracza 10% wartości bilansowej, chyba że niewykonanie zobowiązań ma charakter trwały lub cofnięcie wniosku spowoduje pokrzywdzenie wierzyciela. Wniosek może również zostać oddalony w sytuacji gdy majątek dłużnika jest obciążony zabezpieczeniami rzeczowymi np. hipoteką w tak dużym stopniu, że pozostały majątek nie wystarcza nawet na pokrycie kosztów sądowych.
Dwie możliwości postępowania wobec przedsiębiorcy chcącego skorzystać z instytucji upadłości:
1. Postępowanie upadłościowe
Polega na dochodzeniu przez wierzycieli roszczeń od niewypłacalnego dłużnika-przedsiębiorcy.
Postępowanie upadłościowe różni się od postępowania egzekucyjnego. W przeciwieństwie do postępowania egzekucyjnego, zabezpiecza interesy zarówno dłużnika jak i wierzycieli. Dąży do równomiernego zaspokojenia wierzycieli, jednocześnie dając dłużnikowi szanse na odzyskanie równowagi gospodarczej – jeżeli jest to możliwe.
Dodatkowo należy nadmienić, że postępowanie upadłościowe może przyjąć różne formy. Możemy spotkać się z:
- instytucją upadłości z możliwością układu, która jest formą pozwalającą na dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa, ponieważ nie likwiduje ona majątku dłużnika i jeżeli postępowanie zakończy się korzystnie dla zadłużonego przedsiębiorcy będzie miał on szansę na dalsze prowadzenie działalności i odzyskanie równowagi gospodarczej. W wyniku tego postępowania dłużnik zawiera układ z wierzycielami i ustala zasady spłaty zobowiązań
- upadłość typowa – obejmuje ona likwidację majątku dłużnika przeznaczając ją na spłatę zadłużenia. W jej efekcie dłużnik zostaje pozbawiony swojego majątku.
2. Postępowanie naprawcze
Jest rodzajem postępowania prowadzonym względem dłużników zagrożonych niewypłacalnością.
Wymogiem umożliwiającym przedsiębiorcy skorzystanie z postępowania naprawczego jest wykonywanie bieżących zobowiązań. Umożliwia on zawarcie układu z wierzycielami i przedstawienie planu spłaty długów przedsiębiorstwa.
Te dwie formy postępowania różnią się tym, że pierwsze prowadzone jest względem przedsiębiorcy, który ma problemy z wypłacalnością natomiast postępowanie naprawcze prowadzone jest odnośnie przedsiębiorcy zagrożonego niewypłacalnością.
Przebieg postępowania upadłościowego
Pierwszy etap postępowania o upadłość przedsiębiorcy to postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Prowadzi je właściwy zakładowi głównemu przedsiębiorstwa zadłużonego sąd rejonowy wydział gospodarczy. Aby je rozpocząć niezbędne jest wcześniejsze zgłoszenie wniosku o upadłość.
Następnie w ciągu do dwóch miesięcy sąd rozstrzyga postanowieniem o ogłoszeniu upadłości. Przysługuje na nie zażalenie do sądu drugiej instancji, którego wynik jest ostateczny bez możliwości skargi do sądu najwyższego.
Gdy postanowienie o ogłoszeniu upadłości zostanie wydane przeprowadza się właściwe postępowanie upadłościowe. W jego trakcie syndyk musi ocenić aktywa masy upadłościowej (czyli majątek przedsiębiorcy) do windykacji długów przedsiębiorstwa. Syndyk wzywa do zapłaty dłużników niewypłacalnego przedsiębiorstwa co ma na celu ściągnięcie wszystkich długów należnych zadłużonemu przedsiębiorstwu, aby było z czego spłacić jego zobowiązania.
Syndyk następnie wygasza działalność gospodarczą, wypowiada umowy o pracę i spienięża majątek przedsiębiorstwa. W następnym kroku ustala listę wierzytelności i ją zatwierdza. W momencie zebrania całej masy upadłościowej syndyk przechodzi do podziału środków masy upadłościowej na wierzycieli.
Warto również zapoznać się z naszym tekstem o prawie restrukturyzacyjnym [link], które jest stosunkowo nowym prawem i ukierunkowane jest na pomoc przedsiębiorcy w uzdrowieniu jego przedsiębiorstwa.