W Krajowym Rejestrze Sądowym znajduje się ponad 400 tysięcy podmiotów prawnych. Zdecydowana większość to spółki, które rzeczywiście funkcjonują w obrocie prawnym i wykonują działalność. Jednak część z wpisanych podmiotów to podmioty, które można określić mianem martwych. Jako, że jedną z podstawowych zasad rejestru jest zapewnienie pewności obrotu gospodarczego, ustawodawcy zależy na jego aktualności i zgodności ze stanem rzeczywistym.
Sposobem na rozwiązanie problemu podmiotów martwych jest regulacja z art. 25a Ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, która umożliwia przeprowadzenie postępowania o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzenia kosztownego postępowania likwidacyjnego sądowi rejestrowemu z rzędu.
Rozwiązanie spółki
Do rozwiązania spółki może dojść w pięciu wskazanych przez ustawodawcę przypadkach, gdy:
- oddalając wniosek o ogłoszenie upadłości lub umarzając postępowanie upadłościowe, sąd upadłościowy stwierdzi, że zgromadzony w sprawie materiał daje podstawę do rozwiązania bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego;
- oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości lub umorzono postępowanie upadłościowe z tego powodu, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;
- wydano postanowienie o odstąpieniu od postępowania przymuszającego lub jego umorzeniu;
- mimo wezwania sądu rejestrowego nie złożono rocznych sprawozdań finansowych za 2 kolejne lata obrotowe;
- mimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie wykonano innych obowiązków, o których mowa w art. 24 niezłożenie wniosku o wpis do Rejestru lub wymaganych dokumentów ust. 1.
W toku postępowania sąd bada czy podmiot w stosunku do którego ma być ono przeprowadzone posiada majątek zbywalny i czy faktycznie prowadzi działalność.
Podsumowując aby mogło dojść do przeprowadzania postępowania z urzędu przez sąd, należy spełnić przynajmniej jedną z enumeratywnie wskazanych przesłanek, a następnie wykazać, iż spółka nie posiada majątku oraz nie prowadzi działalności.
Przesłanka prowadzenia działalności
Pojęcie „prowadzenia działalności” odnosi do wszelkich przejawów aktywności spółki, a nie tylko prowadzenia działalności gospodarczej i osiągania zysku. Za działanie spółki uważane jest nawet składanie sprawozdania finansowego przez podmiot do tego zobowiązany. Systematyczne wypełnianie tego obowiązku lub wypełnienie obowiązku na polecenie sądu uniemożliwia przeprowadzenie procedury, gdyż wedle orzecznictwa takie działanie świadczy o prowadzeniu działalności.
Przedstawiona regulacja ma za zadanie usuwać z rejestru podmioty, które nie wykonują obowiązków ustawowych, nie prowadzą działalności oraz nie posiadają majątku. Postępowanie wszczęte w tym trybie odbywa się na koszt Skarbu Państwa. Warto pamiętać, iż przeprowadzenie takiego postępowania ma charakter wyjątkowy.