Dodatek motywacyjny należy uznać za część wynagrodzenia, przysługującego nauczycielowi. Jego wymiar nie stanowi przedmiotu regulacji prawnych powszechnie obowiązujących. Dla doprecyzowania istoty dodatku niezbędna okazuje się analiza ustawy Karta Nauczyciela oraz tzw. rozporządzenia płacowego, określającego ogólne warunki przyznawania.
Ogólne warunki przyznania
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy do ogólnych warunków przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego należą:osiągnięcia w realizowanym procesie dydaktycznym;osiągnięcia wychowawczo-opiekuńcze;wprowadzanie innowacji pedagogicznych, skutkujących efektami w procesie kształcenia i wychowania;zaangażowanie w realizację czynności i zajęć, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela;szczególnie efektywne wypełnianie zadań i obowiązków związanych z powierzonym stanowiskiem;realizowanie w szkole zadań edukacyjnych, wynikających z przyjętych przez organ prowadzący priorytetów w realizowanej lokalnej polityce oświatowej.
Szczegółowe warunki przyznania
Zgodnie z Kartą Nauczyciela szczegółowe warunki przyznawania dodatku motywacyjnego oraz jego wymiar mają zostać uregulowane w regulaminie wynagradzania nauczycieli, który jest ustalany przez organy prowadzące szkołę, które to są jednostkami samorządu terytorialnego. Mowa tu odpowiednio o radzie gminy, powiatu lub sejmiku województwa. Metodyka wyznaczania wysokości i przesłanek do przyznania dodatku są realizowane w różny sposób, od wskazania określonego procentu od wynagrodzenia, po konkretną kwotę. Niedopuszczalne wydaje się, żeby to np. dyrektorzy szkół wyznaczali warunki przyznania dodatku, ponieważ nie mają takich kompetencji i nie ma podstaw, żeby zostały im one przekazane.Także pozbawianie nauczycieli dodatku nie znajduje oparcia w prawie.
Precyzja i brak uznaniowości
Wymiar dodatku i przesłanki jego przyznania powinny być określone precyzyjnie, nie może być mowy o uznaniowości czy niejednoznaczności(Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Małopolskiego z dnia 23 września 2009 r., PN.II.0911-176-09).Jeżeli pracownik spełni wymagania określone w rozporządzeniu i regulaminie, w wyniku czego dodatek motywacyjny został mu przyznany, to staje się on składnikiem jego wynagrodzenia. Jego wysokość także musi jasno wynikać z regulaminu, którego celem jest dookreślenie ogólnych warunków przyznawania dodatku, wskazanych w rozporządzeniu płacowym.Uzależnienie otrzymania dodatku motywacyjnego od długości zatrudnienia w danej placówce, nie mieści się wśród ogólnych warunków przyznawania nauczycielom dodatku motywacyjnego(wyrok WSA w Krakowie z dnia 9 marca 2010 r., III SA/Kr 1007/2009).