Prawo do informacji jest jednym z podstawowych praw, jakie przysługują pacjentowi. To właśnie pacjent decyduje komu i jakie informacje o jego zdrowiu mogą być przekazywane. Może zatem postanowić o nieujawnianiu informacji na temat swojego stanu zdrowia nawet członkom rodziny.
Prawo do informacji w pełnym zakresie ma pacjent pełnoletni oraz pacjent małoletni, który ukończył 16 lat. W przypadku jednak pacjenta małoletniego prawo do informacji ma jednocześnie także jego przedstawiciel ustawowy.
Inaczej w tej kwestii wygląda sytuacja pacjenta małoletniego, który nie jeszcze ukończył 16 lat. Mianowicie, ma on prawo do uzyskania od lekarza wskazanych informacji w zakresie i formie potrzebnej do prawidłowego przebiegu procesu diagnostycznego lub terapeutycznego, a więc do prawidłowego udzielenia świadczenia zdrowotnego. Oznacza to, iż lekarz może zadecydować o nie przekazywaniu całości informacji takiemu małoletniemu pacjentowi.
Ponadto pacjenci maja również prawo do uzyskania przystępnej informacji dotyczącej pielęgnacji i zabiegów pielęgniarskiej od pielęgniarki czy położnej.
O co może zapytać Pacjent?
Pacjenci są uprawnieni do uzyskania od lekarza informacji o stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu (art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta).
Wszystkie te informacje powinny być przekazane w sposób przystępny, a więc zrozumiały dla Pacjenta.
W świetle orzeczeń TSUE, ETPCZ oraz Sądów krajowych dotarto do konkluzji, iż lekarz winien jest informować pacjenta tym dogłębniej i dokładniej, im mniej poważny jest zabieg medyczny, któremu pacjent ma zostać poddany.
W sytuacjach poważnego zagrożenia zdrowia i życia obowiązek informacyjny lekarza może zostać odpowiednio pomniejszony. Argumentuje się to tym, aby wyjątkowo rzadkie, bardzo negatywne konsekwencje zabiegu nie zniechęciły pacjenta do zdecydowania się nań, w sytuacji, w której jest on najlepszą – zgodnie ze sztuką lekarską – szansą na poprawę stanu zdrowia pacjenta.
Na przeciwległym biegunie znajdują się np. zabiegi upiększające, gdzie obowiązek informacyjny wobec pacjenta wymaga podania wszelkich możliwych konsekwencji zabiegu, nawet tych bardzo mało prawdopodobnych.
Kto może uzyskać informacje o stanie zdrowia Pacjenta?
Taką informację uzyskać może – oprócz samego Pacjenta – każda osoba upoważniona przez niego.
Wspomniana wcześniej Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta umożliwia pacjentowi, lub jego przedstawicielowi ustawowemu wyrażenie zgody na udzielanie informacji o swoim stanie zdrowia innym osobom. Zgoda taka oczywiście musi być wyraźna i nie wymagająca interpretacji. Pacjent może upoważnić dowolną, wybraną przez siebie osobę. Podmiot wykonujący zawód medyczny nie ma obowiązku wnikać w relacje łączące pacjenta ze wskazaną przez siebie osobą. Warto jednakże pamiętać, iż zgoda raz udzielona w jednym podmiocie leczniczym, jeżeli jej treść nie ogranicza zakresu umocowania do pobierania informacji, ważna pozostaje bezterminowo i dotyczy wszelkich informacji o stanie zdrowia pacjenta w każdym podmiocie leczniczym. Z tego powodu należy z rozwagą udzielać takich zgód.
Zatem bez jasnej zgody pacjenta, nikt poza nim samym nie powinien być informowany o jego stanie zdrowia. W tym przypadku nie ma znaczenia czy będzie to np. małżonek, rodzeństwo czy inna osoba z rodziny.
W sytuacji natomiast gdy chory jest nieprzytomny, a więc nie jest zdolny do porozumienia się z lekarzem lub nie jest w stanie zrozumieć znaczenia przekazywanych mu informacji, o stanie pacjenta lekarz powinien poinformować jego przedstawiciela prawnego, a w razie braku takowego – bliskich i rodzinę pacjenta.
Zagwarantowanym w jakże często wymienianej ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, jest również prawo do nieudzielania informacji o swoim stanie zdrowia. Zatem pacjent, jeżeli ma takie życzenie, może zrezygnować z przekazywania mu informacji, o której mowa, ponieważ nie chce być informowany o stanie zdrowia, leczeniu etc.
Niestety, ale często spotykane są sytuacje, w których lekarz może nie podjąć się leczenia pacjenta lub od niego odstąpić (art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty). W takim przypadku pacjent, jego przedstawiciel ustawowy lub opiekun faktyczny mają prawo do dostatecznie wczesnej informacji o zamiarze odstąpienia przez lekarza od leczenia pacjenta i wskazania przez tego lekarza możliwości uzyskania świadczenia zdrowotnego u innego lekarza lub podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych. Obowiązek wskazania możliwości uzyskania świadczenia u innego lekarza lub podmiotu został jednak uznany za niekonstytucyjny przez Trybunał Konstytucyjny. Wyrok ten wydany został na kanwie sprawy dotyczącej odmowy udzielenia świadczenia polegającego na aborcji.
Podkreślenia wymaga fakt, że pacjent ma prawo do informacji o swoich prawach wynikających z ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz z odrębnych przepisów i do podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych należy obowiązek poinformowania pacjenta o ich zakresie. Dodatkowo informacja ta powinna być udostępniona przez ww. podmiot w formie pisemnej, poprzez umieszczenie jej w swoim lokalu (w miejscu ogólnodostępnym). Najczęściej odbywa się to poprzez wywieszenie takiej informacji na tablicy ogłoszeń przy wejściu do podmiotu leczniczego lub zaraz przy informacji/recepcji.
Ostatnim prawem w ramach ogólnych praw pacjenta do informacji zagwarantowanych przez Ustawodawcę jest prawo do informacji o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez dany podmiot, w tym o profilaktycznych programach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, realizowanych przez ten podmiot.
Jeśli nie chcesz tracić czasu na samodzielną walkę o swoje prawa pacjenta, nasi prawnicy udzielają kompleksowej pomocy w tej kwestii. Sprawdź naszą ofertę lub skontaktuj się bezpośrednio z nami, a pomożemy Ci.