W polskim systemie prawnym istnieje możliwość wydania przez sąd orzeczenia zobowiązującego do poddania się przymusowemu leczeniu odwykowemu. Potrzebne jest do tego spełnienie określonych warunków, szczególnie wystąpienie rozkładu życia rodzinnego. Wbrew pozorom, poza wydaniem owego orzeczenia sąd nie może jednak w żaden inny sposób zmusić alkoholika do poddania się leczeniu.
Wniosek do sądu
Wniosek o zobowiązanie do leczenia odwykowego może być złożony do sądu tylko przez określone podmioty. Są nimi prokurator oraz gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych. Do wniosku dołącza się zebraną dokumentację wraz z opinią biegłego, jeżeli badanie przez biegłego zostało przeprowadzone. Natomiast samo skierowanie na badanie przez biegłego nie jest wiążące dla osoby, której dotyczy i nie może być w żaden sposób egzekwowane.
Przesłanki
Na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi sąd może wydać postanowienie o zobowiązaniu do poddania się leczeniu odwykowemu. Orzeczenie można wydać wobec osób, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego. Bierze się także pod uwagę demoralizację małoletnich, uchylają się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny. Zobowiązanie do leczenia zależy od przesądzenia zarówno przesłanki medycznej (stwierdzenie uzależnienia) oraz jednej z wyżej wymienionych przesłanek społecznych. Tylko łączne zaistnienie tych przesłanek może skłonić sąd do uwzględnienia wniosku.
Postanowienie
Sąd, uznając wniosek za zasadny, może zobowiązać uczestnika do poddania się leczeniu w stacjonarnym lub niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego. Najczęściej z opinii zgromadzonych w sprawie wynika, czy uczestnik powinien leczyć się w zakładzie otwartym czy zamkniętym. Gdy wniosek nie jest zasadny, podlega oddaleniu. Natomiast ciężar udowodnienia, że występuje jedna z przesłanek społecznych spoczywa wyłącznie na autorze wniosku.