Każdy wie, czym jest testament i wielu z nas będzie musiało bądź już sporządziło taki dokument. Jednak często spisanie ostatniej woli bez konsultacji z adwokatem powoduje, że testament nie będzie ważny w świetle prawa, gdyż nie zachowuje wymagań w kwestii formy lub treści. Wbrew pozorom, testament jest pismem ściśle sformalizowanym i wymaga zachowania odpowiednich warunków.
Formy testamentu
Podkreślenia wymaga, iż polskie prawo cywilne wskazuje na dwie formy sporządzenia testamentu, jest to forma zwykła i forma szczególna. Forma szczególna może być zastosowana jedynie wtedy, gdy pozwalają na to przepisy prawa, w innym wypadku testament w formie szczególnej nie będzie ważny. Do testamentów w formie zwykłej zalicza się testament ręczny (holograficzny). Jest to testament pisemny sporządzony przez osobę chcącą rozporządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci, jednakże testament taki musi być sporządzony odręcznie. Natomiast testament urzędowy (allograficzny) sporządzany jest ustnie w obecności urzędnika i dwóch świadków.
Szczególne formy testamentu
Oprócz testamentów w formie zwykłej wyróżniamy też testamenty szczególne: testament ustny, podróżny i wojskowy. Najczęściej sporządzany jest natomiast testament ustny. Jest to testament sporządzany w obecności co najmniej trzech świadków. Taka forma dopuszczalna jest jedynie wtedy, gdy istnieje obawa rychłej śmierci osoby chcącej rozporządzić swym majątkiem lub jeżeli sporządzenie testamentu w formie zwykłej jest szczególnie utrudnione. Aby tego typu testament był ważny, jego postanowienia muszą być spisane przed upływem roku od jego sporządzenia przez świadka lub osobę trzecią wraz z podaniem miejsca i daty sporządzenia testamentu ustnego, a pismo to musi podpisać spadkodawca i co najmniej dwóch świadków.
Nieważność testamentu
Testament jest nieważny najczęściej przez braki formalne. Będzie jednak podważalny również wtedy, gdy był sporządzony w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji, pod wpływem błędu lub pod wpływem groźby. Z brakiem świadomości testatora mamy do czynienia, gdy nie potrafi on, czy to ze względu na zły stan zdrowia, czy chorobę decydować o swoim postępowaniu, wtedy można łatwo zmusić taką osobę do napisania testamentu. Najczęściej taki stan określa się na podstawie dokumentacji medycznej i robi to w postępowaniu sądowym biegły, który sporządza opinię. Trzeba pamiętać, że nie każda choroba testatora skutkuje od razu nieważnością testamentu, często dopiero sporządzenie testamentu przy nasilających się objawach choroby będzie dopiero możliwością do podważenia testamentu.