Zdarza się, że w drodze wielu czynników, takich jak nieprawidłowe prowadzenie postępowania przygotowawczego czy błędy popełniane w ocenie materiału dowodowego na etapie sądowym, dochodzi do skazania za przestępstwo osoby, która tego przestępstwa nie popełniła. W takim wypadku kodeks postępowania karnego przewiduje możliwość dochodzenia od Skarbu Państwa odszkodowania za niesłuszne skazanie.
Komu przysługuje roszczenie o odszkodowanie za niesłuszne skazanie?
Art. 552 kodeksu postępowania karnego przyznaje prawo do odszkodowania oskarżonemu, który w wyniku wznowienia postępowania lub uwzględnienia kasacji od wyroku sądu drugiej instancji został uniewinniony lub skazany na łagodniejszą karę, a także w wypadku, jeżeli po uchyleniu skazującego orzeczenia postępowanie umorzono na skutek okoliczności, których nie uwzględniono w poprzednim postępowaniu.
Skazany w wyniku niesłusznego odbycia kary lub części kary, powinien ponieść szkodę w postaci faktycznie poniesionej straty oraz utraconych korzyści. Jeśli tak rozumiana szkoda majątkowa nie została przez skazanego poniesiona, istnieje możliwość dochodzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Jak wygląda dochodzenie odszkodowania?
Żądanie odszkodowania zgłasza się w sądzie okręgowym, w którego okręgu wydano orzeczenie w pierwszej instancji. Takie postępowanie jest wolne od kosztów sądowych, a w przypadku uwzględnienia roszczeń w całości lub w części wnioskodawcy przysługuje zwrot uzasadnionych wydatków, w tym z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika.
Dochodzenie odszkodowania po śmierci niesłusznie skazanego
Żądanie odszkodowania po śmierci niesłusznie skazanego jest możliwe w dwóch wypadkach:
– jeżeli żądający odszkodowania wskutek wykonania kary na oskarżonym utracił należne mu od niego z mocy ustawy utrzymanie
– jeżeli żądający odszkodowania wskutek wykonania kary na oskarżonym utracił stale dostarczane przez niego utrzymanie, które nie wynikało z obowiązku ustawowego, ale względy słuszności przemawiają za przyznaniem odszkodowania
Należy pamiętać o zachowaniu terminów, ponieważ omawiane roszczenia przedawniają się po upływie roku od uprawomocnienia się orzeczenia, dającego podstawę do odszkodowania lub w ciągu roku od śmierci niesłusznie skazanego.